Zespół PCOS i terapia pierwszego rzutu

2019-05-16

CZYM JEST ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW (PCOS)

Zespół policystycznych jajników to najczęstsze zaburzenie endokrynologiczne dotykające młode kobiety. Spektrum objawów tego zaburzenia jest dosyć szerokie i obejmuje trądzik, hirsutyzm (nadmierne owłosienie), otyłość, nieregularne miesiączkowanie oraz niepłodność.
Objawy te spowodowane są głównie insulinoopornością, czyli zmniejszoną wrażliwością komórek na działanie insuliny, nadmiarem męskich hormonów (androgenów), a także brakiem jajeczkowania.
Do pozostałych czynników stwarzających ryzyko wystąpienia omawianego problemu zaliczamy niską masę urodzeniową, stosowanie leków przeciwpadaczkowych, otyłość oraz cukrzycę.
Ze względu na występujące liczne objawy PCOS może mieć wpływ na metabolizm, układ sercowo-naczyniowy, reprodukcję i stan psychiczny osób dotkniętych problemem.

OBRAZ PACJENTKI Z PCOS

Osoby dotknięte tym problemem najczęściej zgłaszają się do lekarza z objawami takimi jak trądzik, nadmierne owłosienie, przybieranie na wadze mimo braku zmian w sposobie odżywiania oraz nieregularnymi miesiączkami. Inne objawy to lęk czy depresja, które również mogą być ważne przy rozpoznaniu.

DIAGNOSTYKA

Wbrew częstym opiniom z którymi można się spotkać,  obecność torbielowatych jajników w badaniu USG (ultrasonografia) nie przesądza o występowaniu zespołu PCOS. Do zdefiniowania problemu obecnie zaleca się kryteria Rotterdam 2003 [2].
Na podstawie tych kryteriów muszą zostać spełnione przynajmniej dwa z trzech warunków takich jak;

• hiperandrogenizm
• nieregularne miesiączkowanie
• obraz policystycznych jajników w badaniu USG

Dodatkowo przed rozpoznaniem powinno się wykluczyć inne czynniki takie jak ciąża, zaburzenia funkcji tarczycy, zespół Cushinga, wrodzony przerost nadnerczy, hiperprolaktynemia, a także guzy wydzielające androgeny.

TERAPIA PIERWSZEGO RZUTU

Terapia pierwszego rzutu polega na zmianie stylu życia poprzez wprowadzenie indywidualnie dobranej diety oraz regularnych ćwiczeń fizycznych. Pomiędzy nadwagą, insulinoopornością, nieregularnymi miesiączkami i niepłodnością występują silne korelacje, a już niewielkie zmiany w stylu życia powodujące spadek masy ciała o 2-5% mogą przywrócić pacjentkom owulację i zwiększyć wrażliwość insulinową u otyłych nieowulujących kobiet. Poza tym redukcja masy ciała przynosi także inne korzyści takie jak zmniejszone ryzyko nadciśnienia, cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych i niektórych nowotworów złośliwych.

ĆWICZENIA FIZYCZNE

Regularne ćwiczenia fizyczne to podstawowy element terapii zespołu policystycznych jajników obok prawidłowo dobranej diety. Wykazano, że regularna aktywność fizyczna przynosi znaczącą poprawę wzorca cyklu miesiączkowego, hirsutyzmu, wskaźnika BMI jak również samej masy ciała, a także obwodu talii i bioder [4].

Badacze wzięli pod lupę także wpływ treningu aerobowego na organizm kobiet dotkniętych PCOS.
Porównywano wpływ ciągłego i przerywanego treningu aerobowego na funkcje seksualne i nastrój kobiet z PCOS. W badaniu wzięły udział kobiety w wieku 18-39 lat i zostały one przydzielone losowo do jednej z trzech grup: ciągły trening aerobowy, przerywany trening aerobowy i brak treningu.
Po 16 tygodniach u kobiet z grupy zarówno pierwszej jak i drugiej odnotowano znaczną poprawę funkcji seksualnych, które oceniano za pomocą wskaźnika funkcji seksualnych kobiet (FSFI), ale także obniżenie wyników lękowych ocenianych za pomocą skali lęku i depresji szpitalnej (HADS) [3].
W związku z powyższym kobietom dotkniętym zespołem policystycznych jajników zaleca się regularną aktywność fizyczną jako stały element terapii.

BIBLIOGRAFIA:
1. Lua ACY, How CH, King TFJ. Managing polycystic ovary syndrome in primary care.
Singapore Med J 2018. Nov; 59 (11): 567-571.

2. Rotterdam ESHRE/ASRM-Sponsored PCOS Consensus Workshop Group Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and long-term health risks related to polycystic ovary syndrome. Fertil Steril.2004; 81:19-25.

3. Lopes IP, Ribeiro VB, Reis RM. i wsp. Comparison of the Effect of Intermittent and Continuous Aerobic Physical Training on Sexual Function of Women With Polycystic Ovary Syndrome: Randomized Controlled Trial. J Sex Med. 2018 Nov; 15 (11): 1609-1619. 

4. Tiwari N., Jain S. Randomised controlled trial to study the efficacy of exercise with and without metformin on women with polycystic ovary syndrome. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2019 Jan 4; 234:149-154.